تک‌دوزتراپی
پرتودرمانی تک دوز در طول عمل
روش پرتودرمانی حین عمل (IORT) اجازه می‌دهد تا در طول عمل جراحی برای سرطان سینه، یک دوز تابش انجام شود. این امر نیاز به پرتودرمانی بعد از عمل را از بین می‌برد. در صورت نیاز پزشکان، دوزهای اضافی رادیوتراپی قابل اجرا است.
پس از برداشتن تومور پستان با جراحی، مقدار زیادی پرتودرمانی به ناحیه دقیقی که نیاز به درمان دارد داده می‌شود و از بافت‌های سالم اطراف آن محافظت می‌شود. رفع نیاز به مراجعه مکرر به بیمارستان برای معالجه هر روز، آسایش روانی بیشتری را به بیماران ارائه می‌دهد.
فرآیند پرتودرمانی تک دوز در حین جراحی آغاز می‌شود…
پرتودرمانی تک دوز چیست؟
در بیماران مبتلا به سرطان پستان، پرتودرمانی را می‌توان با استفاده از تک دوز انجام داد که با استفاده از روش رادیوتراپی طی عمل (IORT) و در حین عمل انجام می‌شود. پس از برداشتن تومور پستان در طول عمل، ابزار مخصوص اعمال‌کننده در ناحیه تومور قرار می‌گیرد. پس از محاسبات لازم، پرتودرمانی با دوز بالا فقط به این منطقه داده می‌شود، تمام مراحل درمانی موضعی انجام شده و از بافت سالم محافظت می‌شود.
رادیوتراپی سنتی چگونه انجام می‌شود؟
پرتودرمانی با «شتاب‌دهنده‌های خطی» که فوتون و الکترون تولید می‌کنند، در اتاق‌های مخصوص محافظت شده در بخش‌های آنکولوژی رادیولوژی بیمارستان‌ها انجام می‌شود. تقریباً در تمام مواردی که به سرطان پستان مبتلا شده‌اند و تحت عمل جراحی حفاظت شده قرار گرفته‌اند (که در آن تنها بخشی از پستان با تومور برداشته می‌شود و بقیه پستان نیز دست نخورده باقی مانده است)، پس از عمل نیاز به رادیوتراپی است.
پرتودرمانی معمولا بعد از شیمی درمانی تنها در بیمارانی که به آن نیاز دارند یا در بیمارانی که فقط تحت درمان با هورمون درمانی هستند، حداقل 3 هفته پس از عمل شروع می‌شود. در بیمارانی که باید رادیوتراپی پستان دریافت‌کنند، ابتدا توموگرافی با مقاطع 2 میلی‌متر انجام و با استفاده از برنامه های کامپیوتری برای رسیدن به اهداف برنامه‌ریزی می‌شود. سپس تمهیدات لازم جهت استفاده از دوز لازم در مناطقی از پستان که در معرض خطر هستند، لحاظ می‌شود تمهیدات محافظتی از ارگان‌های سالم (قلب، شریان‌های اصلی قلب، ریه‌ها، سایر پستان‌ها و غیره) انجام می‌شود. پس از انجام این فرآیند، بیمار بسته به شرایط به مدت 5 تا 7 هفته تحت پرتودرمانی قرار می‌گیرد، مدت این دوره تحت نظر پزشک انکولوژی رادیولوژی تعیین می‌شود. سایر بیماران یک درمان کوتاه مدت موسوم به « hypofraction» را طی می‌کنند که 3 هفته طول می‌کشد.
مزایای استفاده از تک دوز
برنامه تک دوز انجام شده توسط ابزار پرتودرمانی حین عمل (IORT) از یک شتاب دهنده خطی به همان روشی که رادیوتراپی سنتی انجام می‌دهد استفاده می‌کند. این روش در اتاق عمل با استفاده از ابزار ایمن و قابل حمل مورد استفاده قرار می‌گیرد که به صورت خطی و شتاب دار عمل می‌کند و فقط انرژی الکترونیکی تولید می‌کند و پرسنل مانند روش شتاب دهنده‌های خطی سنتی نیاز به محافظت بیش از حد ندارد. علاوه بر تیم جراحی که عمل را انجام می‌دهد، یک متخصص رادیوتراپی انکولوژی و یک متخصص فیزیک پزشکی نیز در اتاق عمل حضور دارند. به این ترتیب، رادیوتراپی همزمان با عمل جراحی انجام می‌شود. یک مزیت قابل توجه برای بیمار این است که نیازی به انتظار برای بهبود زخم بعد از عمل یا برنامه‌ریزی برای رادیوتراپی ندارد و هر روز برای معالجه به بیمارستان مراجعه نمی‌کند. به این ترتیب، کل مدت زمان درمان نیز کاهش می‌یابد.
در حین عمل، پس از برداشتن تومور در پستان، ابزار اعمال‌کننده مخصوص در ناحیه‌ای که تومور قرار دارد قرار می‌گیرد. بعد از محاسبات لازم، اشعه با دوز بالا فقط به ناحیه مورد نظر داده می‌شود و از بافت سالم کاملاً محافظت می‌کند. استفاده از دوز و استفاده از روش‌های مختلف برای اعمال اشعه فقط در ناحیه تومور بر خلاف کل پستان، از جمله روش‌هایی است که در سال‌های اخیر اقبال جهانی پیدا کرده است اما کاربرد تک دوز برای همه‌ی بیماران امکان‌پذیر نیست. تصمیم‌گیری در مورد اینکه بیمار برای دریافت این روش درمانی مناسب است یا نه، باید توسط رادیوتراپی انکولوژیست، جراح و پاتولوژیست که مستقیماً با بیمار سر و کار دارد گرفته می شود. سن بیمار، اندازه تومور و سایر خصوصیات آسیب‌شناختی تومور در این تصمیم نقش مهمی دارد.
چه کسی به تقویت تشعشع نیاز دارد؟
بیماران زیر 50-60 سال کاندیدای مناسبی برای استفاده تک دوز نیستند. در این بیماران استفاده از پرتودرمانی در ناحیه تومور به دنبال استفاده از پرتودرمانی به کل پستان در روش سنتی، ضروری است. پس از اتمام درمان کل ناحیه پستان در طی 25 تا 28 روز کاری، به استثنای آخر هفته، به جای کل پستان، فقط در ناحیه‌ای که تومور برداشته شده است با اشعه درمان می‌شود، که بسته به مورد حدود 5 تا 8 روز طول می‌کشد. پرتودرمانی در ناحیه تومور تقویت تشعشع نامیده می‌شود. به لطف روش IORT، تقویت تشعشع به عنوان تک دوز در طول عمل جراحی و پس از اینکه کل پستان در معرض تابش قرار گرفت ارائه می شود و به این ترتیب مدت کل درمان کاهش می‌یابد.
استفاده از رادیوتراپی در نوک پستان
درمان جراحی محافظت شده از پستان ممکن است برای بعضی از بیماران مناسب نباشد. در بیمارانی که کل پستان نیاز به خارج شدن دارد، نوک پستان و اطراف آن برای نتیجه بهتر آرایشی دست نخورده باقی می‌ماند. به این روش ماستکتومی نوسانی نوک پستان گفته می‌شود. تنها تک دوز تابش بر روی نوک سینه و بافت درست زیر آن با استفاده از روش IORT اعمال می‌شود تا خطر عود در این ناحیه کاهش یابد. تقویت تابش برای اولین بار در ترکیه در مرکز بهداشت سینه بیمارستان ماسلک آجی‌بادم ارائه می‌شود.
